Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nhiều mẹ sắp sinh hoặc mới sinh muốn biết ăn gì sữa về nhiều để con được nhận nguồn dưỡng chất tuyệt vời ấy ngay từ khi chào đời. Bài viết này, bác sĩ sẽ chia sẻ cho mẹ bí quyết gọi sữa về một cách khoa học nhất.
NỘI DUNG
Cơ chế tiết sữa
Sữa mẹ được tiết ra theo hai cơ chế chính: cơ chế hormon và cơ chế cung cầu.
Cơ chế hormon
Vài ngày đầu sau khi sinh, hormon là yếu tố chính ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ. Sữa mẹ được sản xuất từ nửa sau thai kì nhưng giữ ở số lượng rất ít và ức chế tiết ra. Ngay sau sinh, estrogen và progesterol giảm đột ngột, prolactin và oxytocin tăng tạo nên sự tiết sữa.
Khi em bé bú mẹ, oxytocin giúp tiết sữa ra khỏi núm vú, 30 phút sau, prolactin tiết ra để sản xuất sữa cho cữ tiếp theo.
Khi mới sinh, nhiều mẹ vẫn không bắt đầu cảm thấy căng tức ngực (cảm giác sữa “về”) cho đến 50-73 giờ (2-3 ngày) sau khi sinh. Nên mẹ đừng lo lắng rằng sữa mình không về nhé.
Để kích thích sinh hormon tạo và tiết sữa, mẹ cần:
- Tiếp xúc da kề da với bé ngay sau sinh.
- Âu yếm, chạm vào con, ngửi mùi con, nhìn thấy con, hạnh phúc khi nghĩ về con…; tâm trạng vui vẻ, thoải mái sẽ giúp kích thích oxytocin tạo phản xạ xuống sữa.
- Cố gắng cho bé bú thường xuyên theo nhu cầu. Mẹ đừng lo sữa mình ít sẽ không đủ cho bé mà dùng ngay sữa công thức. Cơ thể mẹ và bé có sự gắn kết tuyệt vời. Dạ dày em bé mới sinh rất nhỏ, chỉ bằng trái chery, nên vài ml sữa non đã đủ thoả mãn nhu cầu của bé một lần bú. Mẹ chỉ cần cho bé bú thường xuyên là được.
- Cho bé bú theo nhu cầu kể cả vào ban đêm; đây là thời điểm prolactin tiết ra nhiều nhất để tạo sữa cho cữ sau.
Cơ chế cung cầu
Sau vài ngày, cơ chế cung cầu ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ. Sữa mẹ có một chất gọi là chất ức chế tiết sữa. Nếu mẹ ít cho bé bú, bé bú không hết sữa trong ngực, chất này sẽ ức chế tiết sữa. Còn nếu mẹ cho bé bú càng nhiều, làm trống bầu ngực càng nhiều thì chất này càng giảm, sữa được tiết ra nhiều.
Một cách dễ hiểu là, cơ thể mẹ sẽ cung cấp sữa theo nhu cầu của con. Nếu nhu cầu nhiều, nguồn cung nhiều và ngược lại, nhu cầu giảm làm nguồn cung giảm.
Đọc thêm: cơ chế tiết sữa mẹ
Dinh dưỡng ảnh hưởng như thế nào đến sữa mẹ?
Khẩu phần dinh dưỡng ít ảnh hưởng đến chất lượng sữa. Sữa mẹ thường đủ các chất đạm, đường, béo, và hầu hết chất khoáng kể cả khi mẹ cung cấp hạn chế.
Tuy nhiên, những bà mẹ có chế độ dinh dưỡng thiếu hụt trong một thời gian dài trước đó, ở giai đoạn cho con bú, chất lượng sữa mẹ có thể ảnh hưởng nhất là vitamin B6, B12, A và D.
Vì vậy, chỉ cần mẹ không quá kiêng khem, năng lượng nạp vào không dưới 1800kcal/ngày , uống đủ nước, ăn đầy đủ – cân đối thì sữa mẹ sẽ luôn đủ chất.
Hormon và yếu tố ức chếtiết sữa mới là hai yếu tố thực sự ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ.
Sinh xong ăn gì sữa về nhiều?
Một số món ăn phổ biến cho phụ nữ sau sinh
Dân gian hay truyền tai nhau một số bài thuốc để “sữa về” sau khi sinh, ví dụ như: uống sữa ông thọ, uống ngũ cốc, ăn canh móng giò hầm đu đủ, hay ăn gà hầm… Những món này có giúp sữa về nhiều thực sự không? Câu trả lời là có nhưng:
- Mẹ có biết, để tạo sữa cho con, mẹ cần ăn thêm 500kcal mỗi ngày. Những món ăn trên đều giàu năng lượng, bổ sung vào nhu cầu cần thêm đó để hỗ trợ tạo sữa. Thật ra. mẹ có thể ăn đa dạng các thực phẩm lành mạnh khác, đảm bảo đủ năng lượng thì vẫn có tác dụng gọi “sữa về” tương tự.
- Món móng giò hầm đu đủ khiến sữa sẽ trông đặc và vàng hơn. Móng giò có nhiều chất béo bão hòa, làm tăng chất béo trong sữa mẹ, cảm giác sữa đặc hơn. Đu đủ nhiều beta caroten, qua sữa mẹ làm sữa màu vàng đẹp. Mọi người thường nghĩ sữa đặc và vàng mới là sữa tốt nhất cho bé. Thật ra:
- Chất béo bão hòa trong móng giò không tốt cho sức khỏe.
- Quá nhiều chất béo dễ làm mẹ bị tắc tia sữa.
- Những thực phẩm chứa chất béo tốt khác như: dầu thực vật (trừ dầu dừa, dầu cọ); các loại hạt; dầu cá… cũng cung cấp đủ chất béo cần thiết để tạo sữa.
- Màu sắc sữa không ảnh hưởng đến chất lượng sữa. Sữa mẹ vàng hay trắng đều đủ dinh dưỡng cho bé. Đọc thêm: Màu sữa mẹ thế nào là tốt?
- Khi mẹ được tẩm bổ bằng những món ăn như vậy, vài ngày sau cảm giác sữa nhiều hơn và phản xạ xuống sữa rõ ràng hơn. Thực chất là nó chỉ vô tình trùng với giai đoạn sinh lý của mẹ. Nếu mẹ ăn những món khác thì vẫn “xuống sữa” như thường.
Những món ăn dân gian gọi “sữa về” không có tác dụng thần thành như nhiều người vẫn nghĩ. Vậy, ăn gì sữa về nhiều sau sinh?
Ăn gì cũng nhiều sữa mẹ nhé!
Ăn gì sữa về nhiều? Câu trả lời là ăn gì sữa cũng về nhiều.
Như đã giải thích ở trên, lượng sữa mẹ phụ thuộc vào hai cơ chế chính, cơ chế hormon và cơ chế cung cầu. Những ngày đầu, nhiều mẹ chưa cảm nhận “sữa về” nhưng thực chất vẫn đủ sữa cho nhu cầu của bé.
Điều quan trọng là mẹ cần:
- Có chế độ ăn cân đối – đầy đủ – đa dạng các loại thực phẩm. Lựa chọn thực phẩm lành mạnh, ăn nhiều hơn 500kcal mỗi ngày và không kiêng khem dưới 1800kcal.
- Luôn giữ tâm trạng thoải mái, vui vẻ, âu yếm con…
- Cho con bú theo nhu cầu kể cả ban đêm.
- Làm trống ngực thường xuyên hơn bằng cách cho con bú thường xuyên hơn; kết hợp các cữ hút sữa giữa các lần cho con bú.
- Làm trống bầu ngực càng nhiều càng tốt vào mỗi lần cho con bú hoặc hút. Bằng cách:
- Đảm bảo em bé bú đúng cách và bú hiệu quả.
- Bú xong một bên mới bú bên còn lại.
- Hút sữa sau khi cho bú nếu bé không bú hết hai bên.
- Có thể vắt thêm sữa giữa các cữ bú của bé để làm trống bầu ngực càng nhiều càng tốt.
Hi vọng bài biết đã giúp mẹ trả lười được câu hỏi “ăn gì sữa về nhiều”. Chúc mẹ luôn giữ được những dòng sữa ngọt lành nhất cho bé yêu của mình nhé!
Nguồn tham khảo: who.int , kellymom.com , ncbi.nlm.nih.gov
Bác sĩ Vi Thi Tươi