Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một cách tự nhiên nhất, sữa mẹ có thành phần dinh dưỡng hoàn toàn phù hợp với nhu cầu phát triển của bé. Nhiều mẹ thắc mắc sữa mẹ tạo ra như thế nào? Từ đâu mà có? Những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sữa là gì? Hãy cùng bác sĩ tìm hiểu dưới đây nhé!
NỘI DUNG
Cấu tạo ngực của mẹ
Cấu trúc vú bao gồm 3 mô chính: mô tuyến, mô mỡ và mô liên kết. Ngực mẹ to nhỏ khác nhau tùy thuộc thành phần mô mỡ và mô liên kết nhiều hay ít. Còn số lượng mô tuyến vú thì hầu như tương đương nhau.
Từ ngoài vào trong, vú gồm có 5 lớp: da, mỡ dưới da và tổ chức liên kết, dây chằng cooper treo vú, mô tuyến và mô sau tuyến. Mô tuyến được chia thành 15 – 20 thùy, sắp xếp theo hình nan hoa, tập trung về núm vú. Mỗi thùy gồm 38 – 80 tiểu thùy và mỗi tiểu thùy đều có nhiều nang sữa.
Sữa sẽ từ các tiểu thùy đổ vào các ống góp ở mỗi thùy. Đi tới các xoang chứa sữa dưới quầng vú. Có tất cả 5 – 10 ống dẫn sữa mở ra ở núm vú.
Tới đây nhiều mẹ sẽ lo lắng rằng ngực mình nhỏ thì có đủ sữa cho con không? May mắn là mẹ có ngực lớn hay nhỏ đều nhiều sữa cho bé. Mẹ có ngực lớn hơn có thể trữ được nhiều sữa hơn. Mẹ có ngực nhỏ cần cho bú thường xuyên hơn mới thỏa mãn bé. Như việc uống nước bằng cốc lớn thì cần rót 1 lần, uống bằng cốc nhỏ hơn phải rót nhiều lần vậy.
Quá trình hình thành sữa mẹ
- Estrogen và Progesterone giúp bầu vú phát triển, sẵn sàng cho việc sản xuất sữa từ khi mang thai. Estrogen tăng kích thước và số lượng ống dẫn sữa, progesterone phát triển nang và thùy tuyến sữa nhưng chưa tiết sữa. Khi em bé chào đời, nhau thai đã bong, hàm lượng các hormone này giảm đột ngột. Prolactin tăng kích thích tạo sữa.
- Prolactin giúp sản xuất sữa , tăngtừ giữa thai kì nhưng khi sinh mới hoạt động. Prolactin làm cho vú sản xuất sữa cho bữa bú tiếp theo. Điều này cho thấy rằng nếu trẻ bú nhiều vú mẹ tạo nhiều sữa. Prolactin được sản xuất nhiều vào ban đêm.
- Oxytocin giải phóng sữa khỏi bầu ngực. Hormone oxytocin giải phóng khi em bé bắt đầu kéo núm vú và hút. Oxytocin làm co bóp các cơ quanh nang, đẩy sữa khỏi nang, đi vào các ống sữa, di chuyển tới núm vú và chảy vào miệng bé. Phản xạ phun sữa dễ dàng bị ảnh hưởng bởi ý nghĩ của bà mẹ. Khi bà mẹ có những cảm giác tốt như hài lòng với con mình, gần gũi, yêu thương con, luôn tin tưởng vào việc nuôi con bằng sữa mẹ thì sẽ hỗ trợ tốt cho phản xạ này.
- Ức chế tiết sữa: trong sữa mẹ có một yếu tố phụ được gọi là chất ức chế tạo sữa. Khi một lượng lớn sữa đọng lại trong vú, chất ức chế sẽ tiết ra làm cho vú ngừng tạo sữa. Vì vậy muốn vú tạo nhiều sữa thì phải tạo cho vú luôn rỗng bằng cách cho trẻ bú thường xuyên hoặc vắt sữa ra sạch. Đây là yếu tố quan trọng để tăng lượng sữa trong giai đoạn sau.
Sữa mẹ từ đâu mà có?
Sữa mẹ tạo ra từ máu. Thức ăn được mẹ ăn vào, hấp thụ vào máu. Phế nang nhận các chất dinh dưỡng trong máu tạo thành sữa. Sữa sẽ từ đó qua ống dẫn sữa và tiết ra ngoài. Thông thường, khi mẹ ăn hay uống một loại thức ăn nào đó, hoặc sử dụng một số thuốc, 4 – 6 giờ sau có thể có trong sữa mẹ.
Một cách tuyệt vời là sữa mẹ chứa thành phần hoàn toàn phù hợp với nhu cầu của bé. Đọc thêm: thành phần sữa mẹ – nguồn dinh dưỡng tuyệt vời nhất cho con
Ảnh hưởng của thức ăn đến chất lượng sữa mẹ
Khẩu phần dinh dưỡng không đầy đủ ở phụ nữ đang cho con bú thường ít ảnh hưởng đến chất lượng sữa mà chủ yếu là số lượng sữa. Sữa mẹ thường đủ các chất đạm, đường, béo, hầu hết chất khoáng kể cả khi mẹ cung cấp hạn chế.
Tuy nhiên, những bà mẹ có chế độ dinh dưỡng thiếu hụt trong một thời gian dài trước đó, ở giai đoạn cho con bú, chất lượng sữa mẹ có thể ảnh hưởng nhất là vitamin B6, B12, A và D.
Vì vậy, chỉ cần mẹ không quá kiêng khem, năng lượng nạp vào không dưới 1800kcal/ngày thì không ảnh hưởng đến chất lượng sữa. Những lời khuyên về cách kích sữa thần thánh, ăn món này món kia để mát sữa…hoàn toàn không đủ khoa học.
Kết luận
Sữa mẹ tạo ra từ máu với thành phần hoàn hảo cho nhu cầu phát triển của bé, được kiểm soát chủ yếu bởi hormon và sự trống của bầu ngưc.
Bác sĩ hi vọng bài viết đã giải đáp được thắc mắc của mẹ về việc sữa mẹ từ đâu mà có? Chúc mẹ luôn giữ được dòng sữa ngọt lành nhất cho bé yêu của mình!
Đọc thêm về kiến thức dinh dưỡng thai kì và cho con bú tại đây.
Nguồn tham khảo: who.int , kellymom.com , ncbi.nlm.nih.gov
Bác sĩ Vi Thi Tươi