Trong quá trình thực hành dinh dưỡng, nhiều người đã nghe đến khái niệm acid béo bão hòa và acid béo chưa bão hòa. Vậy thế nào là Acid béo bão hòa và acid béo chưa bão hòa? Chúng có cấu trúc như thế nào, ảnh hưởng gì đến sức khỏe và lựa chọn thực phẩm ra sao? Hãy cùng bác sĩ dinh dưỡng tìm hiểu qua bài viết này nhé!
NỘI DUNG
Định nghĩa, cấu trúc
Acid béo là đơn vị cấu trúc cơ bản của chất béo, chiếm 90 – 95% trọng lượng chất béo. Có nhiều cách phân loại, phụ thuộc vào Số lượng cacbon trong chuỗi, số lượng nối đôi hoặc nối ba, vị trí nối đôi và dạng đồng phân cis – tran. Thế nào là Acid béo bão hòa và acid béo chưa bão hòa?
Acid béo bão hòa (acid béo no)
Là acid béo chỉ chứa các liên kết đơn giữa các nguyên tử cacbon.
Acid béo chưa bão hòa (acid béo chưa no)
Là acid béo chứa một liên kết đôi (acid béo chưa bão hòa đơn) hoặc nhiều liên kết đôi (acid bóe chưa bão hòa đa) giữa các nguyên tử cacbon. Ví dụ omega 9:
Với acid béo chưa bão hoà đa, tùy vào vị trí liên kết đôi gần nhất đến đầu mút metyl (CH3) của chuỗi cacbon, được mô tả bằng số omega. Ví dụ omega 3, omega 6:
Ảnh hưởng đến cơ thể
Chất béo bão hòa cùng chất béo chuyển hóa làm nhanh tiến triển ung thư, béo phì, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch ( tăng LDL cholesterol, thú đẩy quá trình đông máu. Không phải tất cả các chất béo đều có tác dụng làm tăng cholesterol như nhau. Đáng chú ý nhất là lauric, myristic, acid panmitic. Acid stearic dường như có ít hoặc không ảnh hưởng đến cholesterol máu nếu dùng với lượng thích hợp)
Chất béo chưa bão hòa đơn và chưa bão hòa đa mang lại lợi ích cho sức khỏe. Thay thế chất béo bão hòa bằng chất béo không bão hòa làm giảm LDL cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim và các trường hợp tử vong. Omega 3 giúp ngăn ngừa đông máu, bảo vệ khi rối loạn nhịp tim, giảm huyết áp, hỗ trợ miễn dịch khỏe mạnh và chống viêm (có thể bảo vể chống lại một số bệnh ung thư, có lẽ bằng cách chống viêm) giảm tử vong do ung thư. Một số nghiên cứu cho thấy omega 3 có thể phòng bệnh hen suyễn, viêm tụy và viêm khớp dạng thấp, giúp cải thiện trí nhớ và nhận thức.
Chất béo trong thực phẩm
Tất cả các loại thực phẩm đều chứa nhiều loại acid béo khác nhau.
Hướng dẫn trực quan về việc tìm các loại thực phẩm chứa chất béo có lợi để giúp bạn xác định chất béo nào tốt hoặc gây hại cho sức khỏe:
- Chất béo bão hòa: đa số ở động vật (trừ cá) và dầu dừa, dầu cọ. Thường dễ đông lại ở nhiêt độ thấp. Tránh thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn.
- Chất béo chưa bão hòa: ở đa số các loại dầu thực vật (trừ dầu dừa, dầu cọ) và cá. Khó đông lại ở nhiệt độ thường.
Bác sĩ Vi Thị Tươi